-
توسط روابط عمومی و بازاریابی
استخوان‌بندی نامرئی تصمیم‌گیری در کسب‌وکارهای معناگرا
همه‌ی ما در تصمیم‌گیری‌های روزانه‌مون یه سری معیار داریم، ولی گاهی خودمونم نمی‌دونیم دقیقاً چی باعث شده این تصمیمو بگیریم نه اون یکی رو. در مدل بونسکی، این معیارهای پنهان و زیرپوستی که تصمیمات، رفتارها، اولویت‌ها و روابط سازمان رو شکل می‌ده، با عنوان شاکله ارزش شناخته می‌شن.
شاکله ارزش چیست؟
شاکله ارزش، ساختار پنهان و درونیِ باورها، اولویت‌ها و ارزش‌های حاکم بر رفتارهای فردی یا سازمانی است که تصمیمات، انتخاب‌ها و فرهنگ کاری را به‌صورت نامرئی هدایت می‌کند.
مثل اسکلت‌بندی یک ساختمان که دیده نمی‌شه ولی همه چیز روش بنا شده، شاکله ارزش هم ستون فقرات تصمیم‌گیریه. اگر این ساختار درست تنظیم نشده باشه، حتی با ظاهر مرتب، کسب‌وکار دچار فروپاشی درونی می‌شه.
ترکیب این واژه در مدل بونسکی
شاکله: به معنای ساختار و استخوان‌بندی اصلی
ارزش: چیزی که برای ما مهمه، چه آگاهانه و چه ناخودآگاه
در بونسکی، تمرکز اصلی روی شناخت و اصلاح این شاکله است تا کسب‌وکار بر اساس ارزش‌های اصیل، پایدار و انسانی شکل بگیره، نه صرفاً منفعت‌طلبی لحظه‌ای.
تطبیق با مدل‌های بین‌المللی و ژاپنی
Toyota Way: تویوتا نه فقط فرآیند، بلکه «فلسفه ارزش‌محور» داره که رفتار همه افراد رو شکل می‌ده. این دقیقاً هم‌راستا با مفهوم شاکله ارزشه.
Corporate Core Values (غرب): شرکت‌ها معمولاً لیستی از ارزش‌ها دارن، ولی اغلب روی دیوار می‌مونه. در بونسکی، شاکله ارزش باید زیسته بشه، نه فقط گفته بشه.
Ikigai ژاپنی: این مدل با کشف دلیل زندگی (Purpose) شباهت نزدیکی با شاکله ارزش داره.
بومی‌سازی ایرانی شاکله ارزش
در فرهنگ ایرانی، ریشه‌هایی مثل «اصل‌پرستی»، «ریشه داشتن»، یا «با مرام بودن» مصادیقی از شاکله ارزش هستند. مثلاً کسی که پول رو به هر قیمتی نمی‌خواد، یا به خاطر یک ارزش اخلاقی از سود می‌گذره، درواقع داره از شاکله ارزشش تبعیت می‌کنه
چطور شاکله ارزش سازمانمون رو پیدا کنیم؟
۱. بررسی تصمیم‌های کلیدی: به‌جای اینکه بپرسید «چی تصمیم گرفتیم؟» بپرسید «چرا این تصمیمو گرفتیم؟»
۲. تحلیل تضادها: کجاها تنش و دودلی پیش میاد؟ معمولاً در این نقاط، شاکله ارزش پنهان دیده می‌شه.
- ثبت اولویت‌های واقعی: زمان، پول، توجه و منابع‌تون بیشتر به کدوم فعالیت‌ها می‌رسه؟ اونا ارزش واقعی‌تونه، نه چیزی که می‌گید!
- بازنویسی شاکله: بعد از کشف ساختار پنهان، وقتشه بازطراحی‌ش کنید؛ چیزی بنویسید که هم انسانی باشه، هم الهام‌بخش و هم کاربردی.
تمرین پیشنهادی بونسکی برای شناخت شاکله ارزش
تمرین: پنج چرای شاکله‌ای (5 Whys)
یک تصمیم مهم در سازمان رو انتخاب کن و این سؤال‌ها رو تکراری از خودت بپرس:
- چرا این تصمیمو گرفتیم؟
- چرا اون دلیل برامون مهم بود؟
- چرا اون اهمیت داره؟
- چرا باور داریم اون درسته؟
- و در نهایت، این به چه ارزش بنیادی برمی‌گرده؟
بعد از این تمرین، معمولاً به یکی از ارکان اصلی شاکله ارزش می‌رسیم.
مزایای شناخت و اصلاح شاکله ارزش
انسجام در رفتار و فرهنگ سازمان
شفافیت در تصمیم‌گیری
ایجاد برند معتبر و قابل اعتماد
کاهش اصطکاک داخلی و بیرونی
جذب افراد هم‌ارزش (نه صرفاً متخصص)
شاکله ارزش در مدل بونسکی، یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌های پایداری و رشد معنوی کسب‌وکارهاست. سازمانی که این ساختار رو بشناسه و بر اساسش عمل کنه، نه فقط در بازار بلکه در دل آدم‌ها هم جای خودش رو پیدا می‌کنه
منابع و رفرنس‌ها
- Jeffrey Liker – The Toyota Way
- Jim Collins – Built to Last
- کتاب Ikigai اثر Héctor García و Francesc Miralles
- تحقیقات میدانی تیم توسعه مدل بونسکی
- مقالات مرتبط در Bunseki.ir